Bannier voor het Lam Gods

In augustus van dit jaar eert de Grand Curtius een processiebanier dat deel uitmaakt van de rijke textielcollecties van het Departement voor Religieuze Kunst. Dit stuk stelt een Agnus Dei (Lam Gods) voor die in de christelijke religie verwijst naar Jezus Christus als het slachtoffer dat bestemd is om de zonde van de wereld weg te nemen.

Geborduurd met grijze en zilveren draden op een bordeauxrode doek versierd met bloemmotieven, heeft het Lam hier alle iconografische attributen die geassocieerd worden met de eucharistieviering; de aureool, de liturgische staf en de kelk die gevuld is met het bloed van het geofferde Lam - waarvan de ietwat rozige tint moet worden opgemerkt - zijn allemaal kenmerken die verwijzen naar de heilige vertelling.

Bovendien doet de wond op de zijkant denken aan het centrale paneel van de polyptiek van De Aanbidding van het Lam Gods van de gebroeders Van Eyck (1432), die momenteel in het Museum voor Schone Kunsten in Gent wordt gerestaureerd.

Het belang van een dergelijk stuk ligt niet alleen in de representatie-inhoud, maar ook in de praktijk die er inherent aan is. Met andere woorden, om dit processie-artefact zo goed mogelijk te kunnen waarderen, moeten we naar de kruispunten van de heilige en wereldlijke sferen gaan en het bestuderen als een utilitair werk, een beeld waarmee we (inter)ageren. Op deze manier wordt de heilige kunst - praktisch en theoretisch - in gang gezet door de leken en krijgt ze een rituele betekenis: het beeld van het Lam Gods wordt dan performatief.

Het gaat er dus om dit bannier van de Agnus Dei te zien binnen een veelheid van sociale verhoudingen die door zijn primaire roeping in het leven worden geroepen: de processie. Zo wordt de figuur van het Lam Gods in zekere zin een sociaal beeld waarmee een gemeenschap zich identificeert wanneer dit textiel aan een horizontale stok wordt opgehangen met behulp van een vlaggenmast in de straten van de stad wordt gedragen.

Dit bannier, kan moeilijk exact worden gedateerd, net zo min als alle andere objecten voor niet-jaarlijkse processies die meestal van jaar tot jaar worden hergebruikt. Het is echter waarschijnlijk dat het hier gepresenteerde artefact uit de tweede helft van de 19e eeuw dateert.

Benjamin Monseur, filosoof en kunsthistoricus