Verborgen schatten van het Archeologisch Instituut van Luik

“Verborgen schatten van het Archeologisch Instituut van Luik”

175 jaar IAL gevierd in het Grand Curtius

Oprichting van het IAL

Op 4 april 1850 kwamen zestien “vrienden van het verleden” bijeen in de lokalen van de Société d'Émulation in Luik om de basis te leggen voor een wetenschappelijke vereniging met als voornaamste doel het onderzoeken, verzamelen en bewaren van kunstwerken en archeologische monumenten die getuigen van het verleden van Luik. Deze missie staat nog steeds vermeld in artikel 1 van de statuten van het Institut archéologique liégeois (IAL), de naam die aan de nieuwe vereniging werd gegeven.

Al vroeg in zijn geschiedenis en dankzij gulle donateurs kon het IAL talrijke voorwerpen verzamelen die voornamelijk betrekking hadden op het verleden van de regio Luik. Enkele belangrijke werken waren al aanwezig, zoals het mausoleum van prins-bisschop Velbruck, dat nu in het klooster van de kathedraal is ondergebracht, of het bas-reliëf van de Maagd van dom Rupert, een van de meesterwerken uit de collecties van het Grand Curtius.

De tentoonstelling
Vandaag worden bijna zeshonderd stukken uit de collectie van het IAL tentoongesteld in de permanente tentoonstelling van het Grand Curtius, terwijl duizenden andere stukken in het depot worden bewaard. Een selectie van ongeveer 250 stukken, en niet altijd de minste, uit deze reserves zal worden tentoongesteld, soms voor het eerst, in de tentoonstelling die het Grand Curtius in het najaar van 2025 organiseert ter gelegenheid van het 175-jarig bestaan van het IAL. Deze tentoonstelling heeft als voornaamste doel de diversiteit te tonen van de collecties die in de loop der tijd zijn opgebouwd dankzij vrienden van het Luikse verleden die ernaar streefden de getuigenissen van dit verleden te bewaren.   

De tentoonstelling biedt de gelegenheid om recente aanwinsten te presenteren, met vaak nog niet eerder vertoonde stukken, die aantonen hoe actief het IAL nog steeds is in het verrijken van de musea van Luik.

In deze jubileumtentoonstelling zullen met name enkele belangrijke stukken uit de egyptologische collecties worden getoond die het IAL in 1865 van zijn eerste voorzitter, baron d'Otreppe de Bouvette, heeft ontvangen. Het is de belangrijkste collectie in haar soort in Wallonië. Door de herkomst van de voorwerpen vormt ze zelfs een perfecte aanvulling op de grote collectie van de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis in het Jubelpark.

Het oudste stuk dat op de tentoonstelling te zien is, is een Acheleïsche biface, een soort multifunctioneel gereedschap dat werd gebruikt om hout en vlees te snijden of zelfs om huiden te schrapen. Dit voorwerp dateert van bijna 300.000 jaar geleden en is afkomstig uit de wijk Sainte-Walburge. Het werd aan het IAL geschonken door de ontdekker, Marcel De Puydt (1855-1940), een steunpilaar van het Instituut en een van de belangrijkste stichters van de beroemde Luikse school voor prehistorie.  

Vanwege de prominente rol die het IAL in de 19e eeuw speelde bij archeologische opgravingen in de provincie Luik, zijn de collecties op dit gebied buitengewoon rijk en helpen ze ons inzicht te krijgen in de cultuur van onze verre voorouders. In de tentoonstelling zijn niet alleen prehistorische artefacten te zien, maar ook Gallo-Romeinse en Merovingische stukken die het dagelijks leven in onze regio's tijdens de oudheid en de vroege middeleeuwen illustreren. Deze voorwerpen herinneren aan het belang van verschillende archeologische sites die in de 19e eeuw werden opgegraven, zoals de Gît-le Coq Jupille-plaats of de Merovingische necropolen van Mont-Saint-Sauveur in Fallais en Pré des Princes in Seraing. 

Grote namen uit de beeldhouwkunst van het vorstendom zullen worden voorgesteld, met op de eerste plaats onze beroemde barokke beeldhouwer Jean Del Cour, maar ook Luikse meubels uit de 18e eeuw,  die tot de bloeiende rococostijl behoren.

Op het gebied van de schilderkunst vindt u een overzicht van de geschiedenis van de Luikse schilderkunst van het einde van de 16e tot het einde van de 18e eeuw, met namen als Jean Ramey (leerling van Lambert Lombard), Gérard Douffet (stichter van de Luikse school van de 17e eeuw), François Walschartz (groot caravagistisch schilder dat vandaag bijna volledig in de vergetelheid is geraakt),  maar ook Walthère Damery, Jean-Guillaume Carlier, Louis Counet, Léonard Defrance en Pierre-Michel de Lovinfosse. Er zijn ook topografische gravures van Luikse monumenten te zien, evenals een tekening van Remacle Le Loup uit Spa, die als voorbereiding diende voor een van de gravures van de beroemde “Délices du païs de Liège”.  

Ook zandsteen, faience en porselein komen aan bod; er zijn enkele zeldzame Luikse stukken uit de 18e eeuw te zien, afkomstig uit de fabriek van Saint-Léonard, maar ook stukken uit de fabrieken van Meissen, Straatsburg, Septfontaines, Raeren, Doornik, Andenne, Brussel, Lunéville, Delft... en ten slotte stukken die door Luikenaars in China en Japan zijn besteld.  

Enkele prachtige glaswerken bevestigen dat het Grand Curtius een van de grootste Europese collecties antiek glas bezit. Ter herinnering: het Curtiusmuseum stond aan de basis van de oprichting van de Internationale Vereniging voor de Geschiedenis van het Glas. De tentoongestelde stukken variëren van 17e- en 18e-eeuws glas uit de Maasstreek, waaronder prachtige voorbeelden in Venetiaanse stijl, tot art-nouveaustukken van Gallé, Lalique en Val Saint-Lambert.  

De afgelopen jaren zijn talrijke stukken burgerlijk edelsmeedwerk uit Luik aangekocht om de leemtes in de collectie op te vullen, met name stukken van lokale edelsmeden die nog niet vertegenwoordigd waren. De meeste daarvan worden voor het eerst tentoongesteld. Enkele stukken van tin, met name uit Luik en Hoei, verwijzen naar de belangrijke schenking van meer dan vierhonderd stukken van tin die professor Roger Lemaire onlangs aan het IAL heeft gedaan.

Ten slotte zal ter gelegenheid van dit jubileum een rijk geïllustreerde catalogus worden gepubliceerd.

Deze tentoonstelling wordt gerealiseerd door het Grand Curtius in samenwerking met het Archeologisch Instituut van Luik.

Curator van de tentoonstelling: Jean-Luc Schütz, conservator van de afdeling Archeologie van het Grand Curtius en adjunct-conservator van het Archeologisch Instituut van Luik.

Praktische informatie

> Van 26.09.25 > 11.01.26 van 10.00 tot 18.00 uur - gesloten op dinsdag en op 1/01, 1/05, 1/11, 2/11, 11/11 en 25/12

> Toegangsprijzen en reservaties :

• Volwassenen: € 10
• Groepen volwassenen: € 8
• Senioren: € 6
• Groepen senioren: € 6
• Gratis toegang: jongeren onder de 26 jaar, leraren, houders van een MuseumPassMusée en voor iedereen op de eerste zondag van de maand.

Online ticketverkoop - Online reserveren wordt aanbevolen, maar is niet verplicht.

De tentoonstellingscatalogus is in de winkel in het Frans verkrijgbaar voor € 25,-.

De bezoekersgids, l'Essentiel de l'exposition, is te koop bij de receptie en in de winkel voor € 2.

 Beelden - Samenstelling op basis van werken uit het museum, van links naar rechts - (Copyright Ville de Liège - Grand Curtius) : 

1 - Visuel promo exposition "Trésors cachés de l'Institut archéologique liégeois"
2 - Jean-Baptiste Van Loo, projet de calendrier pour le chapitre de la cathédrale de Saint-Lambert, détail, 1730, toile, 170 x 75 cm, Liège, Grand Curtius, inv. I/35/11 
3 - Cartonnage (avec momie) d’« Isistamen » - Inv. I/628 C
   - Joannes Stratman, Pendule religieuse - Inv. I/41/155, don de Mlle Léonie Jamar en 1941
   - D’après Cornelis Pronk, Assiette plate - Inv. I/9097
4 - Cruche, 80-100 après J.-C. Verre soufflé - Inv. I/5111
   - Adrien de Witte, Portrait d’Eugénie Zeyen - Inv. I/2016/3 a-b
   - Jean Del Cour, Saint Roch, 1675 - Inv. I/2379
5 - Lécythe aryballisque, Terre cuite - Inv. I/0/1872
   - Léonard Defrance, Portrait d’Henri Robert, Toile - Inv. I/2016/5
   - Noël Dechamps, Grande soupière en étain - Inv. I/2019/35/RL, don du professeur Roger Lemaire en 2019